Người ta hay khen tôi giỏi. Khen tôi “đa-zi-năng”. Có người còn nói: “Chị như làm cả thế giới ấy!”. Tôi từng tự hào vì điều đó. Tôi từng nghĩ, phụ nữ giỏi là phải như thế. Là vừa biết kiếm tiền, vừa chăm con khéo, vừa giữ lửa hôn nhân, vừa làm dâu ngoan, vừa không quên chăm chút ngoại hình, vừa luôn mỉm cười thật tươi. Nhưng tôi không biết rằng, mỗi việc tôi làm đều ngốn đi một phần năng lượng sống, một phần sức khoẻ, một phần cảm xúc – và tôi chẳng bao giờ lấy lại được.
Đến khi có thời gian soi lại trong gương, tôi nhận ra mình tiều tụy, tóc rụng, mất ngủ, đau dạ dày, hormone rối loạn.
Tôi cười khẩy khi cầm trên tay loạt bệnh án và đơn thuốc: “Tặng thưởng cho 9 năm làm siêu nhân đây sao?”
Không ai ép tôi cả. Chỉ là tôi đã quen với việc đặt nhu cầu của người khác lên trước. Quen với việc xin lỗi khi mình mệt. Quen với việc thấy tội lỗi nếu dành thời gian nghỉ ngơi. Tôi nghĩ mình đang mạnh mẽ, nhưng hóa ra là đang đối xử tệ bạc với cơ thể và tâm hồn mình một cách tinh vi và đều đặn.
Giờ đây, tôi không còn muốn làm cả thế giới nữa. Tôi chỉ muốn làm một người phụ nữ biết yêu bản thân, sống trọn vẹn từng khoảnh khắc – dù chỉ là một buổi sáng yên bình với bữa ăn tử tế và một giấc ngủ ngon lành.
9 năm qua, tôi sống như một cơn lốc – quay cuồng giữa công việc, chồng con, gia đình nội ngoại, deadline, bữa ăn chưa xong đã phải nghĩ tới bữa kế tiếp, con chưa kịp ngủ đã phải tranh thủ xử lý nốt việc dở dang.
Tôi từng nghĩ mình làm được tất cả. Từng thấy vui khi người ta nói tôi “giỏi quá”, “đảm đang quá”, “chị như làm cả thế giới vậy!”.
Nghe có vẻ vinh quang, nhưng ít ai biết, cái giá để làm cả thế giới chính là đánh đổi sức khỏe, tâm trí, và đôi khi, cả sự hiện diện thật sự của bản thân.
Tôi nhớ lại những sáng sớm ngái ngủ, bật dậy như cái máy, vội vàng lo bữa sáng cho chồng con, rồi tranh thủ check mail, bật máy họp online khi chưa kịp rửa mặt. Những trưa tranh thủ ngủ 15 phút bên cạnh con nhỏ trong tiếng máy giặt, tiếng xe cộ ngoài đường, rồi lại tỉnh dậy làm tiếp. Bao lần nhịn đói chỉ vì “cố làm nốt cho xong rồi ăn sau” – mà cái “sau” đó thường là một cốc cà phê nguội ngắt hay gói mì ăn vội.
Tôi từng tự hào vì mình giỏi chịu đựng.
Vì có thể chịu đựng mà không than, không khóc, không đòi hỏi. Tôi coi đó là bản lĩnh của một người phụ nữ hiện đại – biết cân bằng, biết hi sinh. Nhưng sự thật là, tôi đã đối xử với bản thân mình tệ hơn bất kỳ ai. Tôi bắt mình gồng, mình nén, mình cắn răng qua ngày – như thể mình không có quyền mệt, không có quyền yếu đuối.
Tôi có một đống bệnh án – đau dạ dày mãn tính, thiếu ngủ, rối loạn nội tiết, tóc rụng thành từng mảng, cổ vai gáy lúc nào cũng căng như dây đàn. Nhưng khi nhìn thấy đơn thuốc, tôi vẫn bật cười. Bởi vì hóa ra, phần thưởng của 9 năm làm cả thế giới lại là một cơ thể tả tơi và một tinh thần đầy hoài nghi về giá trị của chính mình.
Tôi không trách ai cả. Chồng tôi không xấu. Gia đình chồng không ép buộc. Công việc cũng không bắt tôi làm hơn mức cần thiết. Nhưng tôi đã tự đặt mình vào cái vòng xoáy đó. Tôi tự chạy, tự gồng, tự thấy việc gì cũng là của mình. Tôi mặc định rằng mình phải giỏi, phải gánh hết, phải chu toàn. Vì tôi sợ thất bại. Sợ bị đánh giá. Sợ thấy bản thân “chỉ” là một người bình thường.
Tôi nhận ra rằng, làm mẹ, làm vợ, làm nhân viên giỏi – không có nghĩa là phải đánh đổi chính mình.
Làm cả thế giới không cần thiết. Thậm chí, chẳng ai mong mình làm cả thế giới, nếu điều đó khiến mình đánh mất chính mình.
Giờ đây, tôi đang tập buông. Tập chậm lại. Tập ăn một bữa ăn tử tế, ngủ một giấc ngủ đủ giấc, từ chối những điều mình không còn sức để làm. Tôi đang học cách yêu bản thân lại từ đầu – không phải bằng mỹ phẩm hay đồ đẹp, mà bằng sự tử tế với chính mình: ăn đủ, nghỉ đủ, và cho phép mình yếu đuối.
Tôi viết những dòng này không phải để than thở. Mà là để nếu ai đó đang đọc và cũng từng sống như một cơn lốc như tôi – bạn biết rằng mình không cô đơn. Và bạn có quyền dừng lại. Có quyền chọn sống nhẹ hơn, thật hơn, vì mình – không vì vai diễn “người phụ nữ làm cả thế giới” mà xã hội hay tôn vinh.
Ba năm, tôi sinh liền tù tì hai em bé.
Con chị chưa kịp biết nói thì thằng em ra đời. Nhà lúc nào cũng như có chiến dịch khẩn cấp: tiếng trẻ con, tiếng máy hút sữa, tiếng báo cháy nồi cháo trên bếp, tiếng điện thoại công việc réo rắt… và xen giữa tất cả những âm thanh đó là tiếng lòng tôi – lúc mệt mỏi, lúc tức tưởi, lúc tự hỏi mình đang sống kiểu gì vậy?
Tôi vừa làm mẹ, vừa làm vợ, vừa cố giữ lấy cái hình tượng “phụ nữ hiện đại, tự chủ tài chính”. Và đương nhiên, không thể thiếu “vai diễn” nội trợ toàn thời gian không lương: từ tạp vụ, giúp việc, đầu bếp đến quản gia, điều phối viên hậu cần kiêm chăm sóc sức khỏe tâm lý cho mọi thành viên trong nhà.
Mỗi ngày của tôi bắt đầu từ 5 giờ sáng – khi mọi người còn đang ngủ say. Tôi tranh thủ hít một hơi dài, rồi bật dậy pha sữa, rửa bình, nấu cháo, thay tã, dọn phòng, giặt đồ. Sau đó là đánh thức bé lớn, cho ăn sáng, chuẩn bị quần áo, rồi ru bé nhỏ ngủ để tranh thủ bật laptop làm việc đúng giờ.
Cứ như vậy, tôi sống từng phút từng giây như một cỗ máy.
Tôi từng đếm trong một ngày, mình đi lên đi xuống cầu thang gần 30 lần chỉ để lấy đồ, dọn dẹp, thay quần áo, bế con. Tôi chưa từng ngồi trọn vẹn uống hết một cốc trà còn nóng. Việc ăn cơm cùng lúc với chồng và con trở thành một điều xa xỉ. Ngay cả khi cả nhà đã ngủ, tôi vẫn nằm thao thức với danh sách việc ngày mai chạy vòng vòng trong đầu.
Có hôm đang viết báo cáo, bé lớn tè dầm. Tôi đứng dậy xử lý. Vừa thay xong thì bé nhỏ ọc sữa. Lau xong thì chồng hỏi “em có nấu cơm chưa?”. Tôi bật khóc. Không phải vì mệt. Mà vì thấy mình biến mất.
Tôi đã từng nghĩ, phụ nữ mạnh mẽ là phải làm được tất cả. Vừa chăm con, vừa giữ vóc dáng, vừa thăng tiến trong công việc, vừa duy trì nhà cửa tươm tất, cơm nóng canh ngọt, lúc nào cũng cười rạng rỡ. Tôi ôm mộng trở thành người vợ tuyệt vời, người mẹ tận tụy, người đồng nghiệp năng suất. Nhưng có lẽ tôi đã nhầm. Vì trong khi cố gắng làm cả thế giới, tôi đã đánh rơi chính mình.
Tôi không có thời gian cho một bữa ăn tử tế.
Không có giấc ngủ sâu. Không có một buổi chiều ngồi cà phê với bạn thân. Tôi mất dần khả năng cảm nhận niềm vui nhỏ. Mọi thứ dần trở thành nhiệm vụ cần hoàn thành chứ không còn là khoảnh khắc để sống.
Có người nói: “Sướng quá còn kêu”. Nhưng làm mẹ chưa bao giờ là một kỳ nghỉ. Và làm mẹ, làm vợ, làm việc, làm mọi thứ trong một cơ thể mỏi mệt – không phải là điều nên tôn vinh, mà là điều cần nhìn lại.
Tôi từng cảm thấy có lỗi nếu xin nghỉ tay một chút. Cảm thấy xấu hổ nếu nói “em mệt quá”. Cảm thấy sợ nếu để con khóc lâu quá vì mình đang họp. Nhưng không ai có thể chạy mãi với một cái bình rỗng. Không ai có thể yêu thương trọn vẹn nếu ngay cả bản thân mình cũng không được lắng nghe.
Một ngày nọ, sau khi gục xuống vì đau bao tử và thiếu ngủ kéo dài, tôi nhìn hai đứa con đang nằm ngủ cạnh nhau mà nước mắt chảy dài.
Tôi thương chúng. Và cũng thương mình. Tôi biết, nếu cứ tiếp tục sống kiểu “tự gánh hết” như vậy, tôi sẽ mất nhiều hơn là thời gian. Tôi sẽ mất tuổi trẻ, sức khoẻ, niềm vui – và có khi là chính vai trò làm mẹ mà tôi đang cố giữ gìn.
Vì thế, tôi bắt đầu thay đổi. Tập buông một số việc. Tập nhờ chồng phụ việc nhà mà không thấy ngại. Và tập tha thứ cho bản thân vì không thể làm cả thế giới nữa.
Tôi vẫn là mẹ của hai con. Vẫn là vợ của một người đàn ông tốt. Vẫn là một người làm việc chăm chỉ. Nhưng tôi đang học cách làm những điều đó trong giới hạn của mình, không phải trong kỳ vọng của xã hội.
Không cần làm cả thế giới nữa.
Chỉ cần làm người phụ nữ mà bản thân có thể tự ôm lấy và nói: “Cảm ơn vì đã cố gắng. Giờ mình nghỉ một chút được không?”
Hai lần mang thai, tôi đều nghén đến mức nôn ra mật xanh mật vàng. Người gầy rộc, sắc mặt tái xanh, mùi gì cũng buồn nôn, ăn vào lại ói ra. Có những ngày chỉ nằm co quắp trong nhà tắm vì không đủ sức đứng dậy. Nhưng chưa lần nào tôi dám cho phép mình dừng lại. Nghén nặng cũng ôm máy tính trả deadline. Vừa thở vừa gõ báo cáo, mắt nhắm mắt mở, nhưng vẫn tự nhủ: “Chỉ cần xong cái này rồi nghỉ sau.”
Rồi tới mấy tháng cuối, chân tôi phù to như chân voi, đi không nổi, nằm cũng đau, giày dép nào cũng chật. Nhưng tôi vẫn cố bám lấy công việc. Vẫn ngồi họp, vẫn nhắn tin điều phối, vẫn tìm cách hoàn thành nốt việc dang dở. Tôi không muốn ai nghĩ mình “có bầu là làm biếng”. Tôi càng không muốn đánh mất hình ảnh “người phụ nữ mạnh mẽ”, “vừa có con vừa sự nghiệp vững vàng”.
Tới ngày lên bàn mổ bé thứ hai, tôi còn xin bác sĩ cho ra ngoài 15 phút để gửi nốt một file báo cáo.
Nhìn lại, thấy vừa buồn cười vừa xót xa. Không ai ép tôi cả. Chỉ là tôi đã quá quen với việc đặt công việc và trách nhiệm lên trước cơ thể mình.
Nhiều người bảo tôi giỏi. Bảo tôi “làm được hết, như làm cả thế giới ấy!”. Nhưng phía sau ánh hào quang của sự giỏi giang ấy là những cơn đau lưng triền miên, là giấc ngủ chập chờn trong tiếng chuông báo việc, là sự cạn kiệt tinh thần mà chính tôi cũng không nhận ra cho đến khi đứng trước gương mà không còn biết mình là ai.
Tôi từng nghĩ: Phụ nữ hiện đại là phải biết cân bằng mọi thứ. Nhưng sự thật là: Không ai có thể làm cả thế giới mãi mãi mà không sụp đổ. Không ai có thể mãi cho đi nếu bên trong mình rỗng tuếch.
Giờ đây, khi nhìn lại quãng thời gian đó, tôi thương mình nhiều hơn.
Thương cô gái trẻ lúc nào cũng cố gồng lên để không bị coi là yếu đuối. Thương những đêm vừa đau bụng bầu vừa bật dậy kiểm tra email.
Làm mẹ là một hành trình tuyệt vời – nhưng nó không cần đi kèm với sự hy sinh tuyệt đối của bản thân. Làm việc là điều tốt – nhưng không phải với cái giá là sức khoẻ và sự bình yên. Và “làm cả thế giới” nghe thì oai thật, nhưng nếu đánh đổi bằng chính bản thân mình, thì có đáng không?
Tôi vẫn đang học cách nghỉ ngơi. Học cách nói “em mệt”. Học cách yêu thương bản thân trước, để còn đủ sức yêu thương người khác. Vì tôi hiểu, một người mẹ, một người vợ, một người phụ nữ – không cần phải là siêu nhân. Chỉ cần là chính mình, nhưng khỏe mạnh và đủ đầy – vậy là quá đủ rồi.
Vietnamese 
English